Angio-oedeem

Wat is angio-oedeem?

Angio-oedeem of Quincke’s oedeem is een uitgebreide vochtophoping in huid en/of slijmvliezen, die zich in korte tijd ontwikkelt. Dit ontstaat door lekkage van bloedvaatjes, die dieper in het slijmvlies of huid gelegen zijn, waar veel ruimte tussen het onderhuidse bindweefsel aanwezig is en dus waar veel vocht zich kan ophopen.

Het woord angio betekent bloedvat en wordt gebruikt om aan te geven, dat de oorzaak van het oedeem, dat zwelling betekent, in de eerste plaats te vinden is in een stoornis van de wand van de bloedvaatjes.

Andere oorzaken van vochtophopingen zijn een verhoogde druk in de vaten, een ziekte van de nieren, een stofwisselingsziekte of een gestoorde hormoonhuishouding.

Angio-oedeem is een variant van galbulten of ook genoemd urticaria. Urticaria en angio-oedeem gaan dan ook vaak samen, hoewel zij zich ook afzonderlijk kunnen ontwikkelen. De vochtophoping bij angio-oedeem heeft meestal een grotere omvang. Naast zwelling van het slijmvlies ( mond, ogen) is bij betrokkenheid van de huid deze bleek en gezwollen.

In tegenstelling tot urticaria treedt er meestal geen jeuk op.

Hoe ontstaat angio-oedeem?

In meer dan de helft van de gevallen, net als bij urticaria is geen oorzaak te vinden. Geneesmiddelen, voedingsmiddelen, snoepwaren en dranken veroorzaken in verhouding veel vaker een éénmalig optreden van angio-oedeem dan stoornissen als infecties, tekortschieten van regelsystemen (zie verder erfelijkheid) en dergelijke. De oedeemreactie ontstaat dan meestal binnen 12 uur na inname van zo’n product.

Er bestaat een erfelijke vorm van angio-oedeem, die berust op een te geringe aanmaak van een bepaald enzym. Dit enzym, de C1-esteraseremmer, heeft als functie andere enzymen te remmen. Hierdoor blijft er evenwicht binnen een aantal fijngevoelige regelsystemen in het lichaam. Wanneer door een tekort van een remmend enzym de controle is ontregeld, kan zich - meestal tijdelijk en plaatselijk – angio-oedeem ontwikkelen. Deze vorm van angio-oedeem kan al op jonge leeftijd ontstaan, doch kan ook optreden door andere oorzaken op volwassen leeftijd.

Wat zijn de verschijnselen?

Angio-oedeem ontwikkelt zich voornamelijk op plaatsen waar de huid een losse hechting met de onderlaag heeft: de oogleden, lippen, wangen, handruggen, de uitwendige geslachtsdelen en de voetruggen. Forse zwellingen van het slijmvlies van de tong, wangen en keel komen frequent voor.

Het komt meestal éénzijdig voor, maar ook wel dubbelzijdig, bijvoorbeeld aan beide bovenste oogleden. Meestal verdwijnt het oedeem geheel na één of enkele dagen. Het vocht wordt via de lymfebanen geleidelijk afgevoerd en de lekkage herstelt zich. Sommige mensen krijgen zulke verschijnselen meerdere malen achtereen met daartussen klachtenvrije perioden, variërend van dagen tot maanden. De meesten hebben slechts één of enkele keren zo'n aanval.

Wat is de behandeling?

Antihistaminica kunnen bij angio-oedeem worden toegepast. In tegenstelling tot urticaria zijn deze vaak onvoldoende werkzaam bij angio-oedeem. Met name in de acute fase en vooral wanneer het oedeem zich op risicovolle plaatsen ontwikkelt (de keel!) kan het nodig zijn dat sterker werkzame geneesmiddelen, zoals corticosteroïden (bijnierschorshormonen) in tabletvorm of als injectie worden toegediend.

Het vinden van een oorzaak staat bij een behandeling uiteraard voorop. Bij de erfelijke vorm van angio-oedeem hebben antihistaminica geen effect. Het aanvullen van het ontbrekende enzym met behulp van een in de bloedvaten gespoten injectie kunnen acute oedeemreacties voorkomen. Soms maakt men gebruik van ontstekingsremmende stoffen zoals corticosteroïden. Om aanvallen te voorkomen wordt ook wel het geneesmiddel Cyclocapron®, een enzymremmer, gegeven.